Köpekler Depremi Hisseder mi?

Köpekler olağanüstü yeteneklere sahip canlılardır. Bazı becerileri neredeyse doğaüstü gibi görünür. Ancak köpeklerin bu özel kabiliyetleri sihirle açıklanmaz, yalnızca insan algısının ötesindeki şeyleri hissetme yeteneklerinden kaynaklanır. Örneğin, köpekler insanların algılayamayacağı kokuları alabilir veya çok yüksek frekanstaki sesleri duyabilir. Peki, bu üstün duyular köpeklerin depremleri önceden hissetmelerine yardımcı olabilir mi?

Deprem Öncesinde Köpekler Garip Davranır mı?

M.Ö. 373 yılına kadar uzanan kayıtlarda, hayvanların deprem öncesi tuhaf davrandığına dair gözlemler yer alır. Günümüzde de, depremlerden saniyeler veya günler önce köpeklerin olağandışı davranışlar sergilediğine dair birçok hikâye anlatılır. Sibirya'daki bir depreme ilişkin yapılan bir çalışmada, bazı köpeklerin depremden dakikalar veya saatler önce sebepsiz yere havlama, uluma, inleme ve sağa sola koşuşturma gibi kaygılı davranışlar sergilediği gözlemlendi.

Başka bir araştırmada ise, 729 farklı hayvan davranışı raporu incelendi. Köpekler, kediler, kuşlar, inekler, filler, kara kurbağaları ve balıklar dahil pek çok hayvan türü araştırmaya dâhil edildi. Sonuçlar, anormal davranışların çoğunun depremlerden bir gün öncesinde, özellikle de son saat içinde gerçekleştiğini ortaya koydu. Bu raporların %60’ı ise depremin hemen öncesindeki son beş dakikaya aitti. Hayvanlar depremler öncesinde garip tepkiler veriyor gibi görünse de bu tepki genellikle birkaç dakika öncesine kadar sınırlı kalıyor.

Köpekler Gerçekten Depremi Hissediyor mu?

Hayvanların olağandışı davranışları genellikle depremlerden sonra daha çok fark edilir. Yani, bir depremden önce köpeğin havlaması normalde göz ardı edilecek bir davranışken, sarsıntı sonrası anlam yüklenir. Örneğin, köpeğiniz arada sırada bilinmeyen nedenlerle uluyorsa, deprem öncesinde bunu hatırlamak ve sarsıntıya bağlamak daha olası hale gelir.

İtalya'da yapılan başka bir çalışmada ise, bu önyargının önüne geçebilmek için çiftlik hayvanları, inekler, koyunlar ve köpekler uzun bir süre boyunca düzenli olarak gözlemlendi. Hayvanların normal zamanlardaki davranışları ile deprem öncesi davranışları karşılaştırıldı. Sonuçlar, hayvanların depremler öncesinde normalin üzerinde aktivite sergilediğini gösterdi. Hayvanların tepkileri ile depremin merkez üssüne olan uzaklıkları arasında da doğrudan bir ilişki tespit edildi: Deprem merkezine ne kadar yakınlarsa, anormal davranışlar o kadar erken görülüyordu.

Köpekler Deprem Tahmininde Yardımcı Olabilir mi?

Köpekler ve diğer hayvanlar garip davranışlar sergiliyor olsa da, bu onların bir depremin yaklaştığını bildiği anlamına gelmez. Büyük ihtimalle, insanlar tarafından algılanamayan olağandışı sinyalleri hissedip tepki veriyorlar. Bugün kullanılan en gelişmiş teknolojiler bile depremleri önceden tahmin edemiyor. Ancak hayvan davranışları bir uyarı sistemi haline getirilebilir mi?

Son dönemde bazı araştırmacılar, sosyal medya üzerinden hayvan davranışlarının toplanarak erken uyarı sistemleri oluşturulabileceğini öne sürdü. Özellikle köpeklerin sebepsiz havlaması gibi anormal davranışları bildiren sosyal medya gönderileri, yaklaşan depremlere karşı bir erken uyarı mekanizması oluşturabilir.

Yine de köpeklerin depremleri kesin olarak tahmin edebildiğine dair bilimsel bir kanıt bulunmuyor. Tepkilerinin neden kaynaklandığı da netleşmiş değil. Bazı bilim insanları, köpeklerin yer altı kayaçlarının hareketiyle oluşan foreshock'ları (öncül depremler) veya hareket esnasında oluşan akustik dalgaları hissettiklerini düşünüyor. Diğer olasılıklar arasında, basınç altındaki kayalardan yayılan elektriksel alan değişiklikleri veya kötü kokulu kimyasalların serbest kalması da bulunuyor.

Köpekler Depremleri Nasıl Hissediyor?

Yurtdışında bir doktor, köpeklerin erken deprem algılama yeteneklerini araştıran bir çalışmaya imza attı. Mevsimsel depresyonla ilgili bir çalışma yürütürken, tesadüfen 6.8 büyüklüğündeki bir depremin bir gün öncesinde 200 köpeğin kaygı ve hareketlilik düzeyleri üzerine veri topladı. Araştırmada, köpeklerin %49’unun kaygı düzeyinde ciddi artış, %47’sinin ise hareketlilikte belirgin yükselme gösterdiği tespit edildi.

Bu davranış değişikliklerinin nedeni büyük olasılıkla yaklaşmakta olan depremdi. Ancak köpekler tam olarak neyi algılamıştı? Doktor, köpeklerin yer altında kayaların birbirine sürtünmesiyle oluşan yüksek frekanslı sesleri duyduğunu düşündü. Çalışmada yer alan 14 işitme engelli köpekten sadece biri kaygı ve hareketlilik artışı gösterdi. Bu durum, sağır köpeklerin diğer köpeklerin hissettiklerini algılayamamasından kaynaklanıyor olabilir. İlginç bir şekilde, tepki veren işitme engelli köpek, işitebilen bir köpekle aynı evde yaşıyordu dolayısıyla ev arkadaşının davranışlarındaki değişime tepki vermiş olması muhtemeldir.

Doktor, ayrıca köpeklerin kulak yapısını da inceledi. Düşük kulaklı köpekler (sarkık kulaklı) gelen sesleri daha az algılayabilir. Çalışmada dik kulaklı köpekler, düşük kulaklı köpeklere kıyasla daha yüksek oranda aktivite ve kaygı artışı gösterdi. Ayrıca kafatası boyutuna da dikkat çekildi. Küçük kafatasına sahip memeliler yüksek frekanslı sesleri daha iyi duyar. Çalışmada, küçük kafalı köpekler, büyük kafalı köpeklere göre depremler öncesinde daha fazla aktivite ve kaygı sergiledi. Bu durum, köpeklerin deprem öncesi yeraltı seslerini algılayabildiğine dair başka bir destekleyici veri sundu.

Doktorun çalışması, köpeklerin depremler öncesinde hangi ipuçlarını yakalayabildiğine dair önemli bilgiler sağladı. Ancak, köpeklerin sahip olduğu muhteşem duyuların başka faktörlere de tepki veriyor olması ihtimali göz ardı edilemez. Bugün için köpeklerin kesin olarak bir depremi önceden bildiği söylenemese de, veriler, bu canlıların sarsıntılardan dakikalar veya saatler önce değişimlere tepki verdiklerini gösteriyor. Gelecekte köpekler, insanlara felaketler öncesinde hayat kurtarıcı bir uyarı sistemi sunabilir.