Köpeklerde Yalancı Gebelik

Kangal köpeği veya süs köpeği de olsa tüm köpeklerde hayali gebelik ,  ileri gebeliğin veya doğum sonrası dönemin karakteristik belirtilerine sahip olan ama hamile olmayan bir dişi köpeğin durumunun tanımlayıcısı olarak kullanılmaktadır. Dişi köpeklerde hayali gebelik,  gebe kalmadıkları halde, çiftleşme döneminden 6-10 hafta sonra, doğuma yakın dönemlerdeki gibi  belirtilerle ortaya çıkan bir klinik işaretler sendromu olarak da tanımlanabilir. 

Hayali gebeliğin belirtileri gebe köpeklerdeki gebelik sonrası emzirme dönemi ve doğuma ait belirtilere benzerlik gösterir; belirtiler değişen derecelerde meme bezlerinde gelişimle birlikte, meme başlarından gelen, bazen kanlı bir sıvı veya süt salgısı ile karakterize olmaktadır. Bu dönemde sus kopeklerinde karın bölgesinde gevşeme de gözlenmektedir. İştahsızlık ve kusmanın yanı sıra dişinin huysuz ve sinirli olması, yatağından ve evden dışarı çıkmayı istememesi, oyuncakları veya diğer hayvanların yavrularını kendi yavrusu gibi benimsemesi, bulunduğu çevreyi koruma gibi agresif ve annelik içgüdüsü taşıyan davranış değişiklikleri değişen derecelerde ortaya çıkabilmektedir.

 

Dişi köpeklerde çiftleşme döneminin ardından dişilik hormonlarından olan progesteron yüksek seviyelerde salgılanmaktadır. Gebe olmayan dişi köpekte metaöstrus (kızgınlık dönemi sonrası) devresinde fizyolojik olarak görülen bu yüksek progesteron seviyesi gebe köpeklerdekine benzerlik göstermektedir ve genital organlarda erken dönemdeki gebeliği andıran bir gelişmeye sebep olmaktadır. Bazen de bu karında bir gevşeme ile karakterize olabilmektedir. Bu yüksek progesteron salgısıyla birlikte, hayali gebelik gösteren dişi köpeklerde saptanan yüksek prolactin (annelik hormonu) konsantrasyonları hayali gebeliğe ait belirtilerin ortaya çıkmasında etkili olmaktadır.

 

Yine bu çalışmalar progesteron ve prolaktin arasında ters bir ilişkinin olduğunu ve ileri metaöstrusta progesteron konsantrasyonunun düşerken prolaktin seviyelerinin yükseldiğini ve hayali gebeliğe ait belirtilerin bu dönemde ortaya çıktığını göstermektedir. Aslında bütün dişi köpekler gebe kalsın veya kalmasınlar fizyolojik olarak değişen derecelerde bu hormonların etkisinde kalmaktadırlar ve hemen hepsi metaöstrusun ileri dönemlerinde gizli veya açık bir şekilde hayali gebelik geçirmektedirler. Gizli tipte gebeliğe ait davranış değişikliklerini göstermemekle beraber rahim içi dokularda ve hafif derecede memelerde gelişme olabilmekte, açık tipte ise dişi köpekler hayali gebeliğe ait belirtileri değişen derecelerde göstermektedirler.

 

Dişi köpek sahipleri çiftleşme döneminden sonraki ortalama 6-10 haftalık zaman aralığında ortaya çıkan bu değişimleri gizli tipte çoğunlukla fark etmemektedirler. Ancak bu hormonların etkisi daha kuvvetli olduğunda ve belirtiler daha şiddetli olarak ortaya çıktığında sahipleri tarafından da fark edilen hayali gebelik sendromuna müdahale edilmesi ve tedavi edilmesi gerekli olmaktadır. 

Hafif seyreden birçok hayali gebelik vakası tedaviye ihtiyaç göstermeksizin kendiliğinden iyileşme eğilimindedir. Ancak fiziksel ve psikolojik değişimlerin daha şiddetli olarak ortaya çıktığı ve bu değişimlerin hasta ve sahibi üzerindeki olumsuz etkileri söz konusu olduğunda tedavi gerekli olmaktadır. Meme bezlerinin büyümesi ve yangısı dişi köpeği rahatsız edebilir. Şiddetli hayali gebelik geçiren dişilerde meme bezinin hastalıklarının şekillenmediği bütün olgularda tedavi başarılı olmaktadır. 

Hayali gebeliğin ortaya çıkardığı meme gelişimi ve davranışla ilgili bozukluklar veteriner hekim tarafından uygulanacak bir dizi uygulama ile rahatlıkla tedavi edilebilmektedir. Bunlar hayali gebeliğin sebebi olan hormonların etkisini yok etmeye ve meme bezlerinde oluşan salgının azaltılmasına yönelik ilaç tedavileridir. Bu tedavi ortaya çıkan davranış değişikliklerinin de ortadan kalkmasına yardımcı olur.

 

Bu dönemde dişinin gıda ve sıvı alımı da bir ölçüde azaltılırsa tedaviye yardımcı olmaktadır. Değişen derecelerde ortaya çıkan ve ağrıya da neden olarak dişiyi rahatsız eden, memelerdeki aşırı şişkinlik ve kızarıklıklar yapılan sıcak veya soğuk kompreslerle azaltılmaya çalışılması fayda sağlar. Bu konuda veteriner hekimin tavsiyelerine uyulmalıdır. Yine bu dönemde memelerdeki sütü sıkarak boşaltmak süt yapımını uyaracağından daha fazla üretime neden olabilmektedir ve bu yüzden sakıncalıdır. 

Bazı hayvanlarda hayali gebelik belirtileri her kızgınlık dönemi sonrasında şiddetli olarak ortaya çıkıyorsa bu tür dişilerin kısırlaştırması yoluna gidilmesi daha doğrudur. Sık olarak şiddetli hayali gebelik geçiren dişilerin ilerleyen yaşlarında meme kanserine yakalanma riskleri de artmaktadır. Operasyonla genital organların alınması ve ovaryum (yumurtalık) kaynaklı dişilik hormonlarının meme bezlerine olan olumsuz etkilerinin de ortadan kaldırılması ile kanser riskinin azalacağı unutulmamalıdır.  

Veteriner Hekim Ömer KÜÇÜKAKÇALI